Bảo tàng Đồng Nai là một bảo tàng khảo cứu địa phương của tỉnh Đồng Nai. Bảo tàng là một thiết chế văn hóa, có chức năng nghiên cứu lịch sử tự nhiên, lịch sử xã hội và văn hóa của địa phương. Bảo tàng Đồng Nai hiện nay đang trưng bày toàn bộ phần lịch sử tự nhiên và lịch sử xã hội của người Đồng Nai kể từ khi xuất hiện với những chứng tích đầu tiên của nền văn hóa cổ cho đến ngày nay. Hiện nay Bảo tàng Đồng Nai thực hiện chế độ mở cửa hàng ngày để người dân tham quan, tìm hiểu tại 14 phòng trưng bày cố định cũng như thường xuyên tổ chức các cuộc triển lãm theo từng chủ đề của năm.
Lịch sử
Nhà Bảo tàng Đồng Nai ban đầu là Phòng Bảo tồn - Bảo tàng trực thuộc Ty Văn hóa Thông tin Đồng Nai được thành lập từ năm 1976. Khi mới thành lập, cơ sở vật chất hầu như không có gì, đội ngũ cán bộ còn non trẻ.
Từ 1976 đến 1987, cán bộ Phòng Bảo tồn - Bảo tàng đã sưu tầm được hàng chục ngàn hình ảnh, tài liệu, hiện vật; xây dựng được một hệ thống kho hiện vật với đầy đủ hồ sơ khoa học, hiện vật được phân loại theo các sưu tập, theo chất liệu và được bảo quản một cách khoa học. Ngày 24 tháng 10 năm 1987 Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Nai ra Quyết định số 1770/QĐ-UBT thành lập Nhà Bảo tàng Đồng Nai, có tài khoản và con dấu riêng. Trụ sở đóng tại chùa Phụng Sơn, đường Cách Mạng Tháng Tám, thành phố Biên Hòa. Sau đó dời về số 7 đường Võ Thị Sáu.[4]
Ngày 8 tháng 1 năm 1994 công trình xây dựng Nhà Bảo Tàng chính thức được khởi công. Ngày 2 tháng 9 năm 1995 cuộc triển lãm đầu tiên ra mắt công chúng đuợc tổ chức tại tầng trệt Nhà Bảo Tàng, thu hút hàng chục ngàn lượt khách đến tham quan. Năm 1996, công trình xây dựng Nhà Bảo Tàng hoàn thành trên khuôn viên rộng 13.000 m² với tổng diện tích là 4.936 m².
Từ 1996 đến 2000, Bảo tàng tập trung xây dựng đề cương chính trị, đề cương trưng bày, kịch bản trưng bày, thiết kế mỹ thuật, tổ chức thi công trưng bày. Ngày 3 tháng 8 năm 2000 Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh, Sở Văn hóa Thông tin tỉnh Đồng Nai và Nhà Bảo tàng Đồng Nai đã long trọng tổ chức lễ khánh thành trưng bày Bảo tàng Đồng Nai gồm 14 phòng với 3.941 m², 10 chủ đề.
Kiến trúc và hệ thống trưng bày
Bảo tàng Đồng Nai có trụ sở tại số 1 Đường Nguyễn Ái Quốc (Quốc lộ 1K), phường Tân Phong, Biên Hòa trong phạm vi Quảng trường tỉnh Đồng Nai. Tòa nhà có kiến trúc hiện đại với kết cấu 3 tầng.
Bảo tàng trưng bày khoảng 2000 hiện vật và một số tư liệu lịch sử; tài liệu khoa học phụ, mỹ thuật trưng bày, hình ảnh, sơ đồ, sa bàn, bản trích... Toàn bộ nội dung trưng bày được cấu trúc trên 2 tầng lầu, gồm những nội dung chủ yếu như sau:
- Thiên nhiên đất nước con người Đồng Nai.
- Động thực vật rừng Đồng Nai.
- Văn hóa các tộc người ở Đồng Nai.
- Người Việt ở Đồng Nai.
- Nghề thủ công truyền thống ở Đồng Nai.
- Đồng Nai thời tiền sử.
- Đồng Nai thời kỳ sơ sử từ đầu Công nguyên đến thế cuối thế kỷ 15.
- Đồng Nai thời kỳ khai phá và thuộc Pháp.
- Đồng Nai đấu tranh giải phóng dân tộc (1930-1945)
- Đồng Nai đấu tranh giải phóng dân tộc (1945-1954)
- Đồng Nai đấu tranh giải phóng dân tộc (1954-1968)
- Đồng Nai đấu tranh giải phóng dân tộc (1968-1975)
- Đồng Nai thời kỳ khôi phục kinh tế sau 1975
Ngoài ra Bảo Tàng Đồng Nai còn có một khu trưng bày ngoài trời với diện tích 2200 m² và một phòng triển lãm chuyên đề, thường xuyên tổ chức triển lãm phục vụ các nhiệm vụ chính trị, giới thiệu thành tựu phát triển kinh tế - văn hóa - xã hội của đất nước và của địa phương.
Do một thời gian rất dài Bảo tàng Đồng Nai chưa được nâng cấp, sửa chữa, chỉnh lý lại hiện vật nên tình trạng xuống cấp về cơ sở vật chất, không gian cũng như sự liên kết trưng bày hiện vật không còn đáp ứng được nhu cầu của người dân hiện nay.
